Çocuklar yeni kelimeleri söylemeyi öğrenirken bazı hatalar yapar. Hatalar belli bir yaştan sonra devam ettiğinde bir konuşma sesi bozukluğu oluşur. Her bir ses için çocuğun sesi doğru olarak üretmesi için farklı bir yaş aralığı vardır. Konuşma ses bozuklukları sesletim(artikülasyon) problemleri ve fonolojik süreçleri içerir.
Sesletim (Artikülasyon) Bozuklukları
Sesletim konuşma sesi nasıl yapılır sorusunun cevabıdır. Bu da dil, çene, dişler, dudaklar, damak ve vokal kıvrımlar yardımı ile gelen hava akımı kullanılarak oluşturulur.. Sesletim bozukluğu sesleri üretmedeki sorunları içerir. Sesletim bozukluğunda sesler;
- Yer değiştirebilir; kapı yerine tapı
- Atlanabilir;bak yerine ak
- Bozulabilir;Makas yerine nazal yani hırıltılı bir makas
Daha basit bir örnek olarak çocukta /r/ sesi olmadığında arı yerine ayı der. Çocuğun arı diyebilmesi için /r/ sesinin nasıl çıkartıldığını öğrenmesi gerekir.
Ses Bilgisel (Fonolojik) Bozukluk
Sesbilgisel bozukluklar, konuşmada dil kurallarına ait bilgiyi (sesbilgisini/fonoloji) edinme güçlüğüdür. Çocuk kelimeyi telaffuz eder fakat anlaşılır olmaz. Gelişimsel sesbilgisel bozukluklar, çocuklarda okuma ve yazma güçlükleri görülmesinde neden olabilir.
Fonolojik bozukluk için bazı örnekler;
Çocuk “gel” yerine “del” der ya da ‘kuş’ yerine ‘tuş’ der(Önleştirme).
Çocuk ‘su’ yerine ‘du’ ya da ‘fare’ yerine ‘pare’ der(Duraklaştırma)
Artikülasyon Bozukluğu ve Fonolojik Bozukluk Arasındaki Önemli Farklar
Artikülasyon bozukluğundan hatalar konuşma sesi ile ilişkili iken fonolojik bozuklukta hatalar fonemlerin dile özgü fonksiyonlarını ile ilişkilidir. Artikülasyon bozukluğunda konuşma sesi formunda zorluk çekilirken fonolojik bozuklukta çocuk fonemi düzgün üretebilir fakat gerekli içerikte uygun olarak kullanmaz. Artikülasyon bozukluğunda hatalar daha periferik iken fonolojik bozuklukta hatalar santral kaynaklı olur. Artikülasyon bozukluğunda dilin bileşenlerine değerlendirildiğinde, ekler, sözdizimi, anlam bilgisi gibi alanlarında problem yokken fonolojik bozuklukta problem görülebilir.
